Kolęda to popularne w Polsce określenie oznaczające wizytę proboszcza lub wikariusza w domach parafian. Zazwyczaj wizyty duszpasterskie odbywają się regularnie – co rok. W dużych parafiach zdarza się jednak, że ze względu na liczbę wiernych oraz stosunkowo małą liczbę księży, harmonogram kolędy jest rozkładany na dwa lata.
W Polsce wizyty duszpasterskie rozpoczynają się zaraz po świętach Bożego Narodzenia i powinny zakończyć się nie później niż 2 lutego, w święto Ofiarowania Pańskiego. W praktyce zdarzają się odstępstwa od tych założeń. Bywa, że kapłani odbywają wizyty duszpasterskie jeszcze przed świętami, a ostatnie rodziny odwiedzają znacznie później niż na początku lutego.
Jaki jest cel wizyt duszpasterskich?
W założeniu wizyta duszpasterska ma pozwolić kapłanom na lepsze poznanie wiernych parafian. Zapis o tzw. kolędzie pojawia się również w prawie kanonicznym: „Pragnąc dobrze wypełnić funkcję pasterza, proboszcz powinien starać się poznawać wiernych powierzonych jego pieczy. Winien zatem nawiedzać rodziny, uczestnicząc w troskach wiernych, zwłaszcza w niepokojach i smutku, oraz umacniając ich w Panu, jak również – jeśli w czymś nie domagają – roztropnie ich korygując”.
Jak przygotować się do wizyty księdza w Polsce?
Harmonogramy wizyt duszpasterskich znajdują się zazwyczaj na oficjalnych stronach internetowych parafii. Można je również niekiedy znaleźć na tablicach ogłoszeniowych w blokach. Należy pamiętać o odpowiednim przygotowaniu do przyjęcia księdza. Trzeba zadbać o porządek w mieszkaniu, a także schludny wygląd. Stół przed przybyciem kapłana należy nakryć białym obrusem, postawić na nim krzyż i zapalone świece, położyć Pismo Święte, wodę święconą i kropidło. Jeśli w domu nie ma wody święconej, trzeba nalać do pojemnika wodę z kranu i poprosić kapłana o jej pobłogosławienie.
Niektóre rodziny przygotowują drobny poczęstunek dla księdza. Nawet jeśli kapłan się spieszy, takie zachowanie jest traktowane jako miły gest ze strony gospodarzy. W wielu parafiach księdzu towarzyszą ministranci. Jeśli parafianie mają możliwość wsparcia finansowego parafii, przygotowują wcześniej kopertę, do której wkładają dowolny datek, a następnie przekazują go duchownemu.
Jak przebiega proces kolędowania w domu?
Ksiądz, wchodząc do domu parafian, wita ich słowami: „Pokój temu domowi!” (na co należy odpowiedzieć: „I wszystkim jego mieszkańcom”). Wcześniej może się pojawić również standardowe pozdrowienie: „Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus” lub „Szczęść Boże”. Następnie kapłan udaje się do pomieszczenia, w którym przygotowany został stół. Kolejny etap to wspólna modlitwa parafian z księdzem oraz błogosławieństwo domu i rodziny na cały rok.
W dalszej części wizyty duszpasterskiej ksiądz rozmawia z poszczególnymi członkami rodziny o ich życiu, a także sprawach parafialnych. Opowiada plany na przyszłość, żeby poznać sugestie parafian dotyczące funkcjonowania wspólnoty. Przed wyjściem z mieszkania kapłan zostawia obrazki przedstawiające wizerunki świętych.
