W piątek, 13 stycznia, Sejm RP przyjął poprawki do specjalnej ustawy o pomocy dla Ukraińców. Dzień wcześniej Senat przyjął projekt zmian przygotowany przez Sejm i wniósł własne poprawki. Po drugim rozpatrzeniu Sejm odrzucił prawie wszystkie propozycje senatorów. Teraz zaktualizowana ustawa czeka na podpis prezydenta i wtedy zmiany wejdą w życie.
Zmiany w zasadach pobytu w ośrodkach dla uchodźców
Po wprowadzeniu i zatwierdzeniu zmian, od marca 2023 roku uchodźcy z Ukrainy będą mieli prawo do bezpłatnego zakwaterowania przez 120 dni po przekroczeniu polskiej granicy. Po tym okresie obywatele Ukrainy są zobowiązani do uzyskania numeru PESEL i pokrycia części kosztów utrzymania.
Prawo dotyczy również tych osób, które są w Polsce od dawna i nadal mieszkają za darmo w ośrodkach dla uchodźców. Od marca 2023 roku obywatele Ukrainy, którzy przebywają w Polsce dłużej niż 120 dni i mieszkają w ośrodkach masowego zakwaterowania, będą musieli zwrócić 50 procent przekazanych środków, ale kwota za jeden dzień nie powinna przekroczyć 40 złotych. Uchodźcy, którzy mieszkają w takich polskich ośrodkach dłużej niż 180 dni, będą musieli od maja 2023 r. płacić 75 proc. kosztów pomocy, ale nie więcej niż 60 zł dziennie.
Ale, jak w każdym prawie, są też wyjątki. Osoby niepełnosprawne i ich opiekunowie, dzieci, emeryci i renciści, kobiety w ciąży, osoby wychowujące dzieci do 1. roku, rodzice lub opiekunowie co najmniej trójki dzieci, a także inne osoby znajdujące się w trudnej sytuacji życiowej będą nadal otrzymywać bezpłatną pomoc po 120 dniach pobytu w Polsce.
Czy Ukraińcy otrzymają świadczenia socjalne w 2023 roku?
Planowane zmiany w specjalnej ustawie dla ukraińskich uchodźców w Polsce przewidują zawieszenie wszystkich płatności, jeśli uchodźca opuści Polskę. Jeśli Ukrainiec wyjedzie, musi wrócić do Polski w ciągu 30 dni, aby nie stracić specjalnego statusu, prawa do pomocy i płatności.
Czy warto ubiegać się o kartę pobytu?
Jeszcze na początku wojny na pełną skalę w specjalnej ustawie znajdował się zapis o specjalnych warunkach dla obywateli Ukrainy, zgodnie z którym musieli oni uzyskać pozwolenie na pobyt czasowy. Ale w znowelizowanej ustawie specjalnej, po jej uchwaleniu, te klauzule powinny zniknąć. Osoby, które przybyły do Polski po 24 lutego i zdołały znaleźć tu pracę lub zaczęły prowadzić inną działalność gospodarczą, mogą ubiegać się o zezwolenie na pobyt czasowy od 1 kwietnia 2023 roku.
Należy jednak zauważyć, że innowacje w uzyskaniu zezwolenia na pobyt czasowy nie zmieniają ani nie anulują prawa do legalnego pobytu w Polsce dla Ukraińców, którzy uciekli przed wojną. Każdy, kto przekroczył granicę w związku z inwazją na pełną skalę, ma prawo przebywać w Polsce przez 18 miesięcy od 24 lutego 2022 roku, czyli do 24 sierpnia 2023 roku.
Jak będzie działać Diia.pl?
Jeszcze latem Polska oficjalnie poinformowała Komisję Europejską oraz kraje UE i strefy Schengen, że elektroniczny dokument dla uchodźców z Ukrainy Diia.pl jest oficjalnym dokumentem uprawniającym do legalnego pobytu w Polsce i umożliwia Ukraińcom podróżowanie zarówno do krajów UE, jak i krajów trzecich przez 90 dni ze 180 dni pobytu.
Teraz, po zmianach w specjalnej ustawie, proponuje się umożliwienie korzystania z Diia.pl jako zezwolenia na pobyt. Da to Ukraińcom możliwość wielokrotnego przekraczania polskiej granicy bez konieczności uzyskiwania wiz.
Legalizacja Ukraińców, którzy przybyli przed 24 lutego
Zmiany, które mają być wprowadzone do specjalnej ustawy, przewidują przedłużenie zezwolenia na legalny pobyt w Polsce także dla tych Ukraińców, którzy przybyli do Polski przed pełnowymiarową inwazją. Poprzednia wersja ustawy pozwalała na legalny pobyt do końca 2022 roku, natomiast zmiany przewidują, że zezwolenie na legalny pobyt zostanie przedłużone do 24 sierpnia 2023 roku.
Wsparcie finansowe dla przedsiębiorstw i samorządów
Korzyści z finansowego wsparcia dla przedsiębiorstw i samorządów powinny zostać przedłużone na cały przyszły rok. Samorządy otrzymają dodatkowe środki, wydzielone na organizację projektów edukacyjnych dla dzieci z Ukrainy. Planuje się przekazanie ponad 2 mld zł na Fundusz Pomocowy w 2023 r.
